1) AntEx (ANTEX) — được PR lớn, nhận “2,5 triệu $” nhưng token bốc hơi gần như 99%

• Điểm nổi bật: AntEx từng được giới thiệu là hệ sinh thái DeFi/VNDT, có thông cáo NextTech (được biết đến với Shark Nguyễn Hòa Bình) đầu tư khoảng 2.5 triệu USD công bố công khai.
• Sự cố: Sau vài tháng niêm yết token ANTEX lao dốc, nhiều bài báo tiếng Việt ghi nhận token mất tới ~90–99% so với đỉnh, website và kênh MXH rời rạc; dự án đổi tên sang “Rabbit” nhưng không hồi phục, xuất hiện nghi vấn rút thanh khoản/“pump & dump”. Báo chí Việt Nam đã nêu chuyện token giảm mạnh và nghi vấn nhà sáng lập/đội ngũ rút thanh khoản.
• Bài học / nghi ngờ: đây là mô típ thường thấy khi dự án PR mạnh (celebrity endorsement) → IDO/Listing → pump ban đầu → thanh khoản bị rút hoặc thiếu cam kết khoá token dẫn đến sập giá. (Nguồn dữ liệu giá/token: nhiều sàn & bảng dữ liệu coin).

2) Coin98 (C98) — dự án Việt có sản phẩm, token từng đạt đỉnh rồi rớt thảm

• Điểm nổi bật: Coin98 là hệ sinh thái DeFi/Wallet do người Việt phát triển; token C98 từng có giá cao trong bull-market 2021.
• Sự cố: Giá C98 đã lao từ vài đô la xuống gần mức $0.04–$0.05 (tức giảm >99% so ATH), làm nhiều nhà đầu tư nhỏ lỗ lớn; dù dự án vẫn hoạt động, giá token không trở lại đỉnh. Dữ liệu lịch sử giá và giá hiện tại được cập nhật trên CoinMarketCap / Coinbase / Kraken.
• Ghi chú: Sụt giá của token dự án hoạt động (không phải rug-pull rõ ràng) phản ánh rủi ro thanh khoản, tokenomics, và chu kỳ thị trường; nhưng giảm mạnh vẫn khiến cộng đồng nghi ngờ các hành vi thao túng/“wash trading” ở một số giai đoạn.

3) Axie Infinity / Sky Mavis — từ “cú nổ” game play-to-earn đến hack cầu Ronin (hàng trăm triệu $)

• Điểm nổi bật: Axie (Sky Mavis) được phát triển/đóng góp nhiều bởi đội Việt; AXS/SLP từng là hiện tượng NFT/GameFi toàn cầu.
• Sự cố lớn: Năm 2022 Ronin Bridge (cầu nối của Axie) bị hack/chiếm quyền bằng kỹ thuật social-engineering + lỗ hổng trong quản trị validator, gây thất thoát ~$600M (các bài phân tích kỹ thuật và điều tra có trên Business Insider, Kaspersky, The Block…). Sky Mavis sau đó huy động vốn bù đắp và đền bù một phần cho người dùng.
• Ý nghĩa: Hack lớn cho thấy rủi ro khi hệ thống tập trung quá nhiều quyền (validators private keys), cùng lúc minh họa rủi ro an ninh-cyber nghiêm trọng của các dự án blockchain dù có đội dev giỏi.

4) VNDC (stablecoin hướng VND) — tiện lợi cho thị trường nội địa nhưng dính tranh luận pháp lý & an ninh

• Điểm nổi bật: VNDC là stablecoin phổ biến ở cộng đồng Việt, tích hợp trên một số app/wallet/ONUS.
• Sự cố / tranh luận: VNDC và nền tảng liên quan đã gặp bê bối dữ liệu (ví dụ vụ rò rỉ thông tin người dùng do lỗ hổng Log4Shell) và vấp phải vấn đề về tính hợp pháp của stablecoin neo VND trong bối cảnh pháp luật Việt Nam chưa công nhận crypto là phương tiện thanh toán; báo chí phân tích rủi ro pháp lý và tiền tệ. 
• Ghi chú: stablecoin gắn fiat trong môi trường pháp lý mơ hồ làm tăng rủi ro rửa tiền, quản lý dự trữ, và trách nhiệm pháp lý của bên phát hành.

5) TomoChain (TOMO) — một trong những blockchain do người Việt khởi xướng, có thành công kỹ thuật & quan hệ đối tác

• Điểm nổi bật: TomoChain là public chain EVM-compatible do nhóm VN/ngoại quốc khởi xướng (mainnet 2018), từng được cộng đồng và sàn lớn chú ý; vẫn tồn tại và có đối tác/niêm yết.
• Sự cố: TomoChain chịu ảnh hưởng chung của thị trường (giá biến động mạnh so ATH 2021), nhưng không có bằng chứng rõ ràng về scam hệ thống; điểm mấu chốt là nhiều dự án tech-first vẫn gặp rủi ro liquidity & adoption.

6) KardiaChain (KAI) — mạng lưới & giải pháp cross-chain, tiếng tăm quốc tế nhưng còn tranh luận về tiến độ

• Điểm nổi bật: KardiaChain được nhắc trong danh sách các dự án blockchain Việt có tầm ảnh hưởng, phát triển giải pháp tương tác chuỗi chéo.
• Sự cố: Nhiều ý kiến trong cộng đồng cho rằng tốc độ phát triển/độ minh bạch roadmap đôi khi chưa đạt kỳ vọng; cũng có cảnh báo về các nhóm giả mạo, lừa đảo mạo danh dự án (scam groups) — cộng đồng phải cảnh giác. 

Những “chiêu trò” thường thấy (quan sát & bằng chứng)

1. Celebrity / Shark endorsement + PR mạnh — tạo FOMO, tăng giá lúc list. Nhiều dự án Việt (AntEx được PR bởi NextTech / Shark Bình) dùng PR để tăng niềm tin nhanh. Đây là công thức “pump” bước 1. (Soucre: https://www.prnewswire.com/)
2. Rút thanh khoản / khóa unlock không minh bạch (liquidity rug-pull) — sau listing thanh khoản “co lại”, giá sập. Báo chí trong nước nêu nghi ngờ AntEx bị rút thanh khoản ngay sau niêm yết. (Soucre: https://www.funan.com.vn/)
3. Tokenomics/vesting lỏng lẻo dẫn đến dump — đội ngũ/vested tokens unlock và bán ra khi giá cao → giảm mạnh (kịch bản nhiều token giảm mạnh như C98 ngoại trừ yếu tố thị trường chung). (Scoure: https://coinmarketcap.com/)
4. Kỹ thuật/An ninh: phishing, spyware, compromised keys — giống vụ Ronin/Axie: không phải scam nội bộ, nhưng social engineering + lỗ hổng quản trị gây mất tiền lớn. (Soucre: https://www.businessinsider.com/)
5. Rủi ro pháp lý & rửa tiền qua stablecoin/DEX — stablecoin/DEX trong vùng pháp lý mơ hồ có khả năng bị lợi dụng để rửa tiền; báo cáo phân tích pháp lý và cảnh báo an ninh đã nhắc tới rủi ro này trong bối cảnh VN chưa công nhận crypto là phương tiện thanh toán.(Soure: https://savyint.com/)

Có phải phần lớn là lừa đảo / rửa tiền?

• Không thể gán cho tất cả. Trong 6 cái tên trên, có cả dự án vẫn hoạt động hợp pháp (TomoChain, KardiaChain, Coin98 có sản phẩm), có dự án từng bị hack (Axie/Ronin) và có dự án token gần như mất giá sau thời gian PR (AntEx) — trong nhiều trường hợp, thiếu minh bạch + incentive kém + market crash là nguyên nhân, không phải lúc nào cũng là hành vi tội phạm cố ý. 
• Tuy nhiên: mô hình “raise → list → pump → rút thanh khoản” là kịch bản của rug-pull; khi nhà sáng lập/đội ngũ có thể rút liquidity hoặc chuyển tài sản sang ví riêng và bỏ dự án, đó có thể cấu thành hành vi lừa đảo. Báo chí và cộng đồng đã đặt câu hỏi về AntEx theo hướng này. 

Cách kiểm chứng và dấu hiệu cảnh báo (Checklist cho nhà đầu tư)

• Tokenomics minh bạch (vesting, khoá team, liquidity lock) — kiểm tra smart contract và lịch unlock.
• Kiểm tra liquidity pool (số lượng LP, lịch sử rút/liquidation) — Poocoin/pancake info thường cho thấy hành vi rút.
• Xác minh đối tác & hợp đồng đầu tư (press release có thật không — so sánh nhiều nguồn). Ví dụ NextTech/PRNewswire xác nhận đầu tư 2.5M vào AntEx, nhưng sau đó hiệu quả và hành vi dự án bị nghi vấn.
• Kiểm tra lịch sử code / audit (audit từ firm độc lập?).
• Cẩn trọng với “endorsement” — celebrity endorsement dễ tạo FOMO nhưng không thay thế audit/kỹ thuật. 

Kết luận

• Thị trường crypto Việt có cả sản phẩm chất lượng (Axie, Coin98, TomoChain, KardiaChain…) và dự án biến động / tranh cãi (AntEx, tranh luận về VNDC). Việc một số token “bốc hơi” hay bị sập thanh khoản thường xuất phát từ vòng đời thị trường, thiếu minh bạch tokenomics, hành vi rút thanh khoản, hoặc vấn đề an ninh (hack). 
• Người đọc cần phân biệt: (1) dự án hoạt động & gặp hack, (2) dự án giảm giá vì thị trường/đợt bán, (3) dự án có dấu hiệu rug-pull. Mỗi loại cần cách xử lý pháp lý/khắc phục khác nhau.

Nguồn chính (chọn lọc, load-bearing)

1. NextTech/PR Newswire — thông cáo đầu tư 2.5M vào AntEx.
2. Báo chí tài chính VN (CafeF, Tài Chính Số, Baomoi…) — bài phân tích AntEx mất ~90–99% và nghi vấn rút thanh khoản / đổi tên Rabbit.
3. CoinMarketCap / Coinbase / Kraken — lịch sử & giá hiện tại của Coin98 (C98). 
4. Business Insider / Kaspersky / Axios — điều tra vụ Ronin/Axie hack ~ $600M (kỹ thuật và hệ quả).
5. Wikipedia / Lexology / VnExpress (tổng hợp VNDC) — thông tin stablecoin VNDC, rủi ro pháp lý và sự kiện leak dữ liệu.

Dự án Việt: Thành công – Thất bại – Scam/Hack

Dự án Việt: Thành công – Thất bại – Scam/Hack